Begin vorige eeuw verruilde een groep kunstenaars de drukte van de stad voor de natuur en rust van Bergen. Ze werkten bij voorkeur buiten, geïnspireerd door de aardse schoonheid van het landschap en de mens die hier deel van uitmaakt. In Terug naar de bron presenteert Museum Kranenburgh werk van een aantal vroege vertegenwoordigers van deze avant-garde die bekend staat als de Bergense School. Hieronder Henri Le Fauconnier, Arnout Colnot en Piet van Wijngaerdt. Maar ook latere, grote smaakmakers van het kunstenaarsdorp als Charley Toorop en Matthieu Wiegman ontbreken niet. Vertrekpunt van de tentoonstelling vormt de eigen collectie van Kranenburgh, fundament van het museum.
De essentie van het leven
De Bergense schilders richten hun artistiek vizier niet alleen op elkaar, maar ook op ontwikkelingen elders in Nederland en Europa. De Franse schilder Henri Le Fauconnier (1881 - 1946) wordt wel gezien als de grondlegger van de Bergense School. De Bretonse stad Ploumanac’h (1908) schilderde hij jaren vóór zijn langdurige verblijf in Domburg en Bergen. Zijn werk en uitgesproken gedachtengoed maakten diepe indruk op zijn Bergense schilderbroeders, waaronder Piet van Wijngaerdt (1873 - 1964). Deze schreef in 2016 een op Le Fauconniers ideeën gebaseerd pamflet in het kunstenaarsblad Het Signaal, waarin hij kunstenaar-collega’s oproept tot maatschappelijk engagement en zuivere kunst: ‘Uit de kunst spreekt de essentie van het leven zelf’.
Naakt
Geïnspireerd door de naakten van de Noorse schilder Edvard Munch schilderde Harrie Kuijten (1883-1952) zijn Naakt in het bos (1912). We zien de mens in zijn natuurlijke omgeving, ontdaan van opsmuk. Het bos was een ideaal atelier waar het model zich ongestraft naakt kon vertonen. Matthieu Wiegman (1886-1971) schilderde in 1927 een groot naakt en noemde het Suzanne. Door zijn model als religieus thema te presenteren maakte hij het in Nederland nog onwennige genre acceptabel.
Dynamiek
De veelkleurige oeuvres van de in Bergen werkzame kunstenaars laten zien dat het dorp geen kunstzinnig eiland was met een vastomlijnd idioom, maar een plek die voortdurend open stond voor nieuwe prikkels, ontwikkelingen en ideeën. Dit spreekt ook uit het werk van individuele kunstenaars als Charley Toorop. Van haar worden een vroeg werk, Zus Boendermaker (1926), maar ook een van haar laatste werken, Vaas met bloemen (1949) getoond.
Podcast
Meer weten over de Bergense School en deze tentoonstelling? Beluister hier de podcast! Gemaakt door Caspar Stalenhoef, met bijdragen van Mariette Dölle en Marianne van Gils van Museum Kranenburgh en privéverzamelaar Frank Welkenhuysen.